جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: آنچه از این تحقیق استنباط می شود این است که هدف محمد سعید العشماوی و نصر حامد ابوزید اصلاح برخی مغالطه های تاریخی در تفسیر و قرائت آیات حکومت الهی با حذف حرمت و افسانه آنهاست. شخصیتی از ایدئولوژی های فایده گرایانه ارتدوکس دینی جزمی که ثابت و تکراری باقی مانده است.در اندیشه اسلامی تا عصر حاضر که متأسفانه نتایج فاجعه باری به همراه داشته است و شاید خطرناک ترین آنها تبدیل ایمان به ایدئولوژی به دلیل ابزاری بودن دین برای مقاصد دنیوی و سیاسی و تا حدی که به پایان تکفیر اندیشه رسید.

بحث بر سر تبيين دقيق و صحيح از اسلام حقيقي سال‌هاست كه مورد توجه انديشمندان قرار گرفته و بسياري نيز در اين موضوع به تحقيقات و ارايه نظريات مختلف پرداخت ه‌اند. اما يكي از مهم‌ترين وجوه اين بحث موضوع رابطه يا تقابل اسلام و غرب است كه بحث اسلام حقيقي و خوانش نوين از پيام الهي مورد‌توجه قرار گرفته است. لذا براي شناخت و تبيين گستره رابطه اسلام و غرب بايد مباني فكري آن را در مسائل مختلفي مانند: معرفت‌شناسي، فلسفه، علم و معرفت قدسي، سنت و اديان به صورت يك پروژه فكري واحد مد نظر داشت. چرا كه همه مسائل معرفتي را جزء جزءنمي‌توان نگريست بلكه آنها در يك ساختار و يك ساحت مد نظر قرار مي‌گيرد.

محمد العشماوی قاضی معروف مصری، یکی از برجسته‌ترین متفکران جهان اسلام در جهان معاصر است. او دانش خود درباره الهیات اسلامی را محدود به حوزه‌های اصول دین و شریعت کرده است و در این زمینه سخنرانی‌ها، کتاب‌ها و مقالات بسیاری ارائه داده است. برای اینکه بتوان به نحو شایسته‌ای آراء العشماوی و چالش‌های پیش روی آن در جهان اسلام را عنوان کرد، باید زمینه‌های رشد تفکر او در مصر و سایر کشورهای عربی را بررسی کرد. العشماوی به‌طورکلی در دو بحث رایج در کشورهای اسلامی شرکت کرده است. یکی این ادعا که «اسلام روش کاملی برای زندگی است» و دیگری اینکه «سایر ایده‌های نظری و اخلاقی می‌تواند با اسلام مطابقت داشته باشد». ریشه این بحث‌ها در قرن ۱۹ شکل گرفت.

کتاب اسلام سیاسی در سال ۱۹۸۷ توسط محمد سعید العشماوی نوشته و در مصر منتشر شد. دو سال بعد این کتاب تحت عنوان اسلام‌گرایی علیه اسلام به فرانسه برگردانده شد. سال ۱۳۸۲ امیر رضایی این کتاب را از فرانسه ترجمه کرد و نامش را به “اسلام‌گرایی یا اسلام؟” تغییر داد و انتشارات قصیده‌سرا آن را منتشر کرد.

بحث از حاکمیت سیاسی و ربط و نسبت آن با آموزه‌های دینی یکی از پرچالش‌ترین مباحث در عرصه اندیشه ورزی است. برخی بر این باورند که دین هیچ‌گونه دخالتی در امر سیاست نداشته و آن را به عقل مردم واگذار کرده است. برخی دیگر، این رویکرد را نمی‌پذیرند و معتقدند که دین اسلام، در کوچک‌ترین مسائل بشر نیز ورود کرده و هیچ‌گاه سیاست را به حال خود رها نکرده است.

امروزه جریانی نواندیش در جهان عرب، در پی فروکاهیِ دین به معنویت است. این جریان به صورت نرم از سنّت و شریعت دینی گذر کرده و دینِ منهای احکام اجتماعی ـ سیاسی را بر دینِ برخوردار از این احکام ترجیح داده است. محمد سعید العشماوی (1932 ـ 2013م) از جمله نمایندگان این رهیافت است. او با اتخاذ رهیافت تاریخمندانه به قرآن، بشری دانستن الفاظ قرآن، و محدود کردنِ اعتبار سنّت نبوی و قوانین فقهی به زمان حضور پیامبر(ص)، تقریری دنیوی از دین در جهان اسلام ارائه داده است. این مقاله با روشی تحلیلی و استنادی، در پی سنجش و نقد مداخل ورود وی به این رهیافت عرفی است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد ناسازواری­هایی درونی در اندیشه­های وی وجود دارد که نقض غرض از سوی خدای حکیم، نفی جاودانگی دین، بی­نیازیِ کامل انسان از دین، نفی نزول دفعی قرآن، و انکار عصمت پیامبر در دریافت و ابلاغ وحی، از جمله آن­هاست. این موارد، رهیافت العشماوی در حوزه دین­شناسی را با چالش مواجه ساخته است.

ذیل آیه 59 سوره احزاب، پس از اعلان حکم حجاب برای زنان مؤمن، عبارت ﴿ذلِکَ أَدنى‏ أَن یُعرَفنَ فَلا یُؤذَینَ﴾ آمده است که از آن برداشت‌های گوناگون صورت گرفته است. بسیاری از تفاسیر متأثر از پاره‌ای شـأن نزول‌ها، مقصـود از شناخته شدن را تمایز زنان آزاد از کنیزان دانسته‌اند و بعضی، از آن به‌عنوان علت حکم به حجاب یاد کرده‌اند و از منتفی بودن کنیزداری در عصر حاضر، به عدم لزوم حجاب رأی داده‌اند. نوشته پیش رو، با توجه با قرائن درون‌متنی و برون‌متنی، بر آن است که آیه مذکور، برخلاف برداشت بیشتر مفسران، هرگز در مقام بیان تمایز شأن طبقاتی و اخلاقی و اجتماعی کنیزان از زنان آزاد نیست. بلکه مراد، بازشناسی زنان عفیف است. این آیه مانند موارد مشابه، تنها به فلسفه حجاب پرداخته است. درنهایت می‌توان گفت: قرآن مجید، حق عفاف جنسی را برای تمامی زنان، ولو کنیزان به رسمیت شناخته است. شیوه پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی با متکی بر مبانی شناخته‌شده تفسیری است.